2018 yılı, Kafkas İslam Ordusunun Azerbaycan’ı Rus ve Ermeni işgalinden kurtarışının ve Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin kuruluşunun 100. yılı idi. 2019 yılı da, Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a çıkarak Türk Kurtuluş Savaşı’nı başlatmasının 100. yılıdır. Yunus Emre Enstitüsü, TİKA, Türk Dil Kurumu, Kafkasya Üniversiteler Birliği ve Azerbaycan Milli İlimler Akademisi tarafından düzenlenecek olan bu sempozyumda söz konusu hadiselere bağlı olarak, özelde XX. yüzyılın ilk çeyreğinde Azerbaycan ve Türkiye’de, genelde tüm Türk dünyasında gerçekleşen milli mücadele hareketlerinin hem kendi edebiyatlarında hem de birbirlerinin edebiyatlarındaki yansımaları üzerinde durulacaktır.
Bilindiği gibi, XX. yüzyılın başında Türkiye ile Azerbaycan arasında edebi, ilmi, askeri ve siyasi bakımlardan çok yoğun ilişkiler kurulmuştur. Bu çerçevede, 1918 yılında Azerbaycan topraklarını işgal etmiş olan Ermeni-Rus zorbalarını geri püskürtmek için Osmanlı Devleti’nin görevlendirdiği Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan topraklarını azat etmiştir. Bu hadise, Azerbaycan Türklüğü tarafından her zaman minnetle anılmıştır. Bu dönemde, Azerbaycan’dan tahsil için Türkiye’ye gelen istidatlı gençler, ülkelerine döndüklerinde birer aydın ve edebiyatçı olarak ortaya koydukları eserleriyle hem iki ülke arasındaki kültürel / ilmi ve siyasi ilişkilerin güçlenmesine hem de Azerbaycan’da milli şuurun, istiklal ve hürriyet aşkının artmasını sağlamıştır. Yine 1918 yılında, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ilanının arka planında, özellikle Türkiye’de eğitim almış, Türk fikir ve kültür hayatını tanıyarak Azerbaycan’a dönmüş, edebiyat ve maarif adamlarının sürdürdüğü edebiyat ve fikir hareketlerinin önemli rolü olmuştur.
XX. yüzyılın başı, Azerbaycan Türkleri gibi, Türkiye Türklüğü açısından da mücadele ve savaşlarla geçmiş bir dönemdir. Dağılan Osmanlı Devleti’nin yıkıntıları üzerinde, Anadolu’da, 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkmasıyla başlattığı Türk milletinin istiklal ve hürriyet mücadelesi, dostlarımız tarafından hayranlıkla izlenmiştir. Bu dönemde Azerbaycan Hükümetinin Türk Kurtuluş Savaşı’na vermiş olduğu maddi-manevi destek, oldukça önemlidir.
Azerbaycan ve Türkiye’de hemen hemen aynı dönemlerde sürdürülen milli mücadele hareketleri, bu dönem boyunca ve sonrasında edebiyatçılara ilham vermiş ve pek çok hikaye, roman, tiyatro eseri ve şiirin yazılmasına kaynaklık etmiştir. Sempozyumda özelde ve özellikle her iki ülke halkının, genelde Türk dünyasını oluşturan tüm halkların tarihleri boyunca vuku bulmuş milli mücadele hareketlerinin edebiyata yansımaları ele alınacaktır.
Sempozyum bildirileri tam metin halinde basılacaktır.
